Предлагаемая ниже статья была опубликована несколько лет назад в сборнике "Zbrodnia Katyńska. Polskie śledztwo", Zeszyty Katyńskie Nr 20, Warszawa, 2005, str. 136-149. Это материалы однодневной ежегодной катынской конференции в Королевском замке в Варшаве, в 2005 году у меня там был небольшой доклад на заглавную тему.
Статья - на польском языке, русской версии нет, но для значительной части статьи это не так уж важно, и вот почему.
Существуют по меньшей мере два списка так называемых "посторонних" в катынских могилах, точнее, в опубликованном в 1943 году немецком эксгумационном списке, содержащем примерно 2800 фамилий идентифицированных при раскопках того же года останков (из общего количества примерно 4200 извлеченных трупов). "Посторонние" - это офицеры или другие лица НЕ из Козельского лагеря. Один из списков "посторонних" включает 543 фамилии, он составлен русским военным историком Ю. Н. Зорей, другой - 230 фамилий - составлен польским военным историком М. Тарчинским. Списки хорошо перекрываются.
"Посторонние" в Катыни очень важны для сторонников сталинской версии об ответственности немцев за катынское преступление. Их наличие означало бы, что в Катыни погребены узники не только Козельского лагеря, но и узники других лагерей, а значит, закрадываются сомнения в результатах немецкого следствия 1943 года и советско-российского следствия 1990-2004 годов – согласно этим результатам, в Катыни расстреляны и погребены узники Козельска, а узники Старобельска и Осташкова, по результатам советского-российского расследования, погребены в Харькове и Медном, соответственно. Вот что пишут поборники сталинской версии Владислав Швед и Сергей Стрыгин в своей главной статье по Катыни:
Но в катынских могилах были также обнаружены трупы поляков, содержавшихся в Старобельском и Осташковском лагерях. Эти поляки могли попасть из Харькова и Калинина в Смоленскую область только в одном случае — если их в 1940 г. перевезли в лагеря особого назначения под Смоленск. Расстрелять их в этом случае могли только немцы.
В своей статье я проанализировал списки "посторонних" и показал, что подавляющее число "посторонних" посторонними не являются, они также были узниками Козельского лагеря, просто их польские фамилии были перевраны при написании по-русски или по-немецки. Для примера привел список из ста фамилий "посторонних" с наиболее характерными ошибками, обусловленными, в частности, разным звучанием (наряду с написанием, конечно) фамилий по-польски и по-немецки - а раскопки 1943 года немцы вели вместе с Технической комиссией Польского Красного Креста
Например, польская фамилия Sułowski, прочитанная на найденном документе немцем, прозвучит как Зуловски (вместо правильной Суловски), и поляк (или немец, знающий польский или знающий, что читается польская фамилия) запишет со слуха как Zulowski.
А польская фамилия Zwykielski, прочитанная немцем, прозвучит как Цвыкельски (вместо правильной Звыкельски), и поляк или "знающий" немец запишет Cwykielski.
Приведенный список говорит сам за себя, - и, чтобы увидеть характерные ошибки, знание польского языка на уровне понимания текста вовсе не требуется.
Некоторое количество оставшихся "непоняток" в списках "посторонних" (в сумме определенно меньше 40, это число даю с гарантированным запасом) обусловлено тем, что данные фамилии перевраны до полной неузнаваемости в польском языке, а также другими ошибками (об этом тоже пишу в статье). Примеры нестандартных ошибок и экзотических казусов - случаи со Шкутой-Секулой и с Ремигиушем Бежанеком, об этом уже обстоятельно рассказано на нашем сайте.
Далее - текст моей статьи, включая, для примера, список 100 "посторонних":
Aleksiej PAMIATNYCH
O IDENTYFIKACJI NAZWISK POLSKICH OFICERÓW ROZSTRZELANYCH W
KATYNIU
W kwietniu 1990 roku Prezydent ZSSR M. S. Gorbaczow przekazał Prezydentowi RP W. Jaruzelskiemu dwie grube teczki z listami wywozowymi NKWD, dotyczącymi tak zwanego „rozładowania” („razgruzki”) obozów polskich oficerów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Prochy tych oficerów znajdują się na polskich wojskowych cmentarzach, odpowiednio, w Katyniu, Charkowie i Miednoje. Wykute w metalu i kamieniu nazwiska przypominają nam wszystkim o tej okrutnej zbrodni oraz dokładnie informują, kto tam został pochowany. Prace archeologiczno-ekshumacyjne, zarówno w ramach radzieckiego śledztwa (ekshumacje w 1991 roku) jak i późniejsze, przeprowadzone przez polskich ekspertów, postawiły jednak pytanie, czy nie znajdują się w tych miejscach a nawet w tych grobach szczątki innych polskich oficerów, których losy i mogiły nie są do tej pory znane. Andrzej Kola (2001, wykaz literatury podany jest w końcu niniejszego artykułu), podsumowując wyniki badań przeprowadzonych na cmentarzu w Charkowie, podkreśla, że „wyjaśnienia wymaga też kwestia występowania w niewątpliwie polskich grobach w Charkowie aż 4302 pochowanych osób, co o około 400 osób przekracza stan liczbowy polskich więźniów wywiezionych ze Starobielska w kwietniu i maju 1940 r.”.
Ekshumacje w Katyniu – zarówno w 1943 r., jak i współczesne – niby nie wykazały podobnej rozbieżności, ogólna liczba ekshumowanych ciał, łącznie z oszacowaną liczbą niezbadanego grobu nr 8 nie przekracza, w przybliżeniu, 4400 osób, co jest zgodne z liczbą osób, wywiezionych do Smoleńska-Katynia z Kozielska. Jednak wykonane przez kilka badaczy porównanie nazwisk, podanych we wspomnianych listach wywozowych NKWD, z listą zwłok, ekshumowanych i zidentyfikowanych w Katyniu w 1943 roku (Amtliches Material zum Massenmord von Katyn, Berlin, 1943 – dalej AM) – prowadzi do powyższego pytania o dodatkowych nieznanych Polakach w Katyniu, tzn. Polakach nie z obozu w Kozielsku.
Istnieją co najmniej dwie listy „nieustalonych katyńczyków”. Pierwsza obejmuje 230 nazwisk z AM (ogólnie lista AM obejmuje nazwiska w przybliżeniu 2800 zidentyfikowanych zwłok), dla których nie znaleziono odpowiedników w listach wywozowych NKWD z Kozielska. Lista ta została przygotowana i opublikowana przez Marka Tarczyńskiego (2000). Autor przyjmuje, że i wśród pozostałych 1600 ekshumowanych, ale nie zidentyfikowanych zwłok około 150 mogą stanowić zwłoki jeńców, których też nie ma na listach wywozowych z Kozielska. „W sumie więc znajduję się w Lesie Katyńskim blisko 400 zwłok jeńców, których nie było na listach wywozowych. Rodzi się oczywiste pytanie, w jakich okolicznościach trafili oni do Lasu Katyńskiego?”
Drugą listą, obejmującą 543 nazwiska z AM, dla których również nie znaleziono odpowiedników w listach wywozowych NKWD, jest nie opublikowana lista rosyjskiego wojskowego historyka Jurija Zorii, uzupełniająca wraz z podsumowaniem (w rękopisie) artykuł tego badacza w książce „Rosja a Katyń” (1994). Teksty Zorii otrzymałem w 1994 roku od autora i z warszawskiego Ośrodka Karta, natomiast sama lista została mi przekazana z Moskwy przez Siergieja Strygina, badacza problematyki katyńskiej i zawziętego zwolennika wersji Komisji Burdenko o rozstrzelaniu polskich oficerów przez Niemców w 1941 roku. Jurij Zoria utrzymuje, że w lesie katyńskim organami NKWD rozstrzelano co najmniej 540 polskich jeńców, którzy nie byli poprzednio uwięzieni w Kozielsku. Listy Zorii i Tarczyńskiego częściowo się pokrywają.
Celem mojego badania było szczegółowe przeanalizowanie tych dwóch list, aby spróbować zminimalizować rozbieżności między listą AM i listami wywozowymi NKWD, tzn. spróbować znacząco skrócić ww. listy „nieustalonych katynczyków” - albo, w razie niepowodzenia, jeszcze wyraźniej udowodnić, że rzeczywiście w Katyniu pochowane są setki polskich jeńców, którzy nie byli uwięzieni w Kozielsku. Po wstępnym zapoznaniu się z istniejącymi opisami toku prac identyfikacyjnych w 1943 roku zorientowałem się, że nieuniknione są rozbieżności czy błędy w zapisywaniu polskich nazwisk w języku niemieckim oraz rosyjskim (lista AM i listy wywozowe NKWD, odpowiednio). Przytoczę skrócone fragmenty relacji Mariana Wodzińskiego (1982, pierwsze wydanie 1948), lekarza sądowego Komisji Technicznej PCK w Katyniu: „Zaznaczyć należy, że członkowie Komisji Technicznej PCK na miejscu, nad grobami nie identyfikowali zwłok oraz nie sporządzali ich listy... Około 5-6 km od lasku katyńskiego zostało zorganizowane przez Niemców prowizoryczne laboratorium do opracowywania dostarczanych tam ekshumowanych z grobów katyńskich dokumentów... Stale pracowało przy odczytywaniu dokumentów dwóch członków Komisji Technicznej PCK pod nadzorem podoficera niemieckiej Geheim Feldpolizei. Ponadto pracowała [tam] Volksdeutschka, która ważniejsze z odczytanych dokumentów tłumaczyła od razu na język niemiecki... Lista zwłok i znalezionych przy nich przedmiotów prowadzona była podwójnie, w języku polskim przez polskich członków Komisji Technicznej do użytku PCK, oraz niemieckim przez podoficera niemieckiego. Odczytywanie znalezionych na zwłokach dokumentów nastręczało sporo trudności... Dokumenty, których nie dawało się odczytać, odsyłali Niemcy do laboratorium polowego w Smoleńsku, gdzie, już bez udziału Polaków, były one opracowywane laboratoryjnie bardziej szczegółowo przez personel niemiecki.” Już z tej relacji nasuwa się przypuszczenie o dużym prawdopodobieństwu popełnienia błędów w zapisywaniu nazwisk. Rzeczywisty przykład – odczytane przez Niemca nazwisko „Sułowski” zostało zapisane przez innego Niemca jako „Zulowski”. Dość łatwo jest przypomnieć sobie inne podobne możliwości – również przy zapisywaniu polskich nazwisk po rosyjsku.
W trakcie analizy list Tarczyńskiego i Zorii - jako list „nieustalonych katyńczyków” - starałem się brać te rozmaite możliwości pod uwagę. Powiem od razu, że już przy wstępnym badaniu lista Zorii została skrócona ponad dwukrotnie, z 543 do około 200 nazwisk. Jurij Zoria nie znał języka polskiego i dlatego nie mógł prawidłowo porównać (skorygować) niemiecką i rosyjską pisownię polskich nazwisk, nie mógł też skorzystać z dzieła Jędrzeja Tucholskiego „Mord w Katyniu” (1991). Na dodatek, w 1993 roku nie istniał jeszcze przygotowywany przez warszawski Ośrodek Karta Indeks Represjonowanych z podaną w nim identyfikacją jeńców według różnych list. Tom 1 Indeksu, „Rozstrzelani w Katyniu”, został opublikowany dopiero dwa lata później (1995).
Specyficznym osobistym motywem przeprowadzenia badania było dla mnie to, że znaczące rozbieżności między listą AM i listami wywozowymi z Kozielska stanowią bardzo ważny element w wypowiedziach i publikacjach zwolenników wersji Komisji Burdenko o rozstrzelaniu polskich oficerów przez Niemców. Dzięki tekstom Yurija Muchina, Siergieja Strygina i kilku innych ta wersja wcale nie jest uważana w Rosji za absurdalną, liczba jej zwolenników nie maleje. Znalezienie „nieustalonych” Polaków w Katyniu – szczególnie, jeśli ich nazwiska mogą być skojarzone z nazwiskami jeńców ze Starobielska i z Ostaszkowa albo z nazwiskami późniejszych jeńców z Litwy i Łotwy (lato i jesień 1940) - podważa wyniki ekshumacji w Charkowie i Miednoje, w ogóle podważa wiarygodność list wywozowych NKWD oraz ujawnionych w 1992 roku i przekazanych Polsce dokumentów z Teczki Specjalnej („Osoboj papki”). W rosyjskim internecie miłośnicy wojennej historii całkiem na serio dyskutują na ten temat – i przekonać ich można tylko poważnymi argumentami.
Przy zestawieniu listy AM z listami wywozowymi NKWD (lub przy analizowaniu list „nieustalonych katyńczyków”), jak i w ogóle przy weryfikacji listy zamordowanych w Katyniu trzeba mieć na uwadze jeszcze kilka istotnych momentów. Kilkadziesiąt identyfikacji w AM opierają się na tym, że przy zwłokach znaleziono tylko pojedyncze wizytówki. Moim zdaniem, znalezienie jednej wizytówki jeszcze nie wskazuje na prawdziwe nazwisko – bardziej logiczne wydaje się, że ta wizytówka dotyczy innej osoby, która może nie mieć nic wspólnego ani z Kozielskiem, ani z Katyniem. Kilka takich nazwisk znajduje się na listach Tarczyńskiego i Zorii. Także inny pojedynczy dokument co najmniej w kilku przypadkach może dotyczyć innej osoby. Przykładem może służyć Franciszek Biernacki, jego nazwisko umieszczono na liście Tarczyńskiego. O nim w przedmowie do swojej słynnej Listy Katyńskiej napisał Adam Moszyński (1977): „Wiarygodne informacje pozwalają przyjąć, że Franciszek Biernacki, właściciel książeczki oszczędnościowej PKO, znalezionej przy zwłokach w Katyniu i opublikowanej wśród fotografii niemieckiego zbioru, w rzeczywistości w obozie Kozielskim nie był, ani też nie znalazł śmierci w Katyniu. Zostało stwierdzone, że owa książeczka oszczędnościowa PKO została przez niego pozostawiona w Wojskowym Instytucie Geograficznym w Warszawie i następnie przy ewakuacji WIG z Warszawy została wywieziona przez innego oficera celem doręczenia właścicielowi przy spotkaniu, które jednak nie nastąpiło. W ten sposób dokument ów, opiewający na nazwisko Fr. Biernacki, został znaleziony w grobach katyńskich przy innym oficerze.”
Również listy wywozowe NKWD mogą nie być wystarczającym dowodem rzeczywistego wywiezienia danej osoby z obozu. W okresie od 3 do 28 kwietnia 1940 r. 17 osób z list NKWD nie zostało wywiezionych z Kozielska do Smoleńska-Katynia. Dwie osoby z tych 17 już wcześniej wysłano do obozu Juchnowskiego (generała Jerzego Wołkowickiego oraz Stefana Sienickiego), kilka osób zatrzymano w obozie na podstawie dodatkowych rozporządzeń (np. Aleksandra Manna jako Niemca z pochodzenia), co najmniej jedna osoba dostała się na kozielską listę NKWD przez pomyłkę - Zdzisław Szulz nigdy nie był w Kozielsku, był on jeńcem Starobielska. Nazwiska kilku osób są podane na listach wywozowych NKWD dwukrotnie, kilka powtórek można znaleźć również na liście AM (na przykład, Marian Kardas z Brombergu jest zidentyfikowany jako AM nr 0621 oraz AM nr 0728). A np. Włodzimierz Kabarowski trafił na listy wywozowe NKWD nawet z dwóch obozów – najpierw z Ostaszkowskiego (skierowanie do Kalinina), gdzie on nigdy nie był, ale ta pomyłka została szybko skorygowana, i Kabarowskiego według już innej listy wysłano z Kozielska do Katynia. Jego zwłoki zidentyfikowano w 1943 r. (AM nr 3179). Rzeczywiste przemieszczenia jeńców między obozami też miały miejsce. Np. Władysława Czarnuszewicza nie ma na liście AM, ale jest on wspomniany jako zidentyfikowany w sprawozdaniu Gerharda Buhtza, który w 1943 roku kierował w Katyniu dochodzeniem sądowo-lekarskim. Przy zwłokach znaleziono blaszkę z obozu w Ostaszkowie, skąd w rzeczywistości Czarnuszewicz został wysłany do Kozielska, a później według odpowiedniej listy wywozowej NKWD – do Smoleńska-Katynia.
Podsumowując powyższe przykłady, chciałbym podać nazwiska trzech osób z tablic pamiątkowych i z Księgi Cmentarnej Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu (2000), których w rzeczywistości nie ma wśród pochowanych tam oficerów – osoby te zostawiono wiosną 1940 roku w Kozielsku albo wysłano do innych miejsc. Przy nazwiskach podaję numerację według list wywozowych NKWD w tej formie, jak to przyjęto w Indeksie Represjonowanych (1995): 1) Mann Aleksander, N 409/74, 2) Czyż Mieczysław Jan, N 487/24, 3) Lipski Marian, N 550/69.
Sądze, że tych kilku konkretnych przykładów, przytoczonych przeważnie na podstawie książki Natalii Lebiediewej (1994), wystarczy, by wykazać czytelnikowi możliwość powstania nieporozumień przy porównaniu list wywozowych NKWD z listą AM. Gdyby się pojawiły kolejne problemy tego typu, one wymagałyby po prostu jeszcze bardziej szczegółowej analizy i poszukiwania dodatkowych dokumentów.
Traktując niniejszy artykuł jako zapowiedź nieodległego przedstawienia pełnych wyników mojej analizy, ograniczę się do krótkiego podsumowania i podam poniżej dla przykładu sto nazwisk - zarówno z listy Tarczyńskiego (2000), jak i z listy Zorii (1994) – skojarzonych z nazwiskami z list wywozowych NKWD. Moim zdaniem, przykłady te nie wymagają dodatkowych komentarzy. Podaję ich po to, by czytelnik sam mógł zobaczyć rzekome rozbieżności między listami AM a NKWD i by sam mógł upewnić się w słuszności wykrytych przeze mnie czy już wcześniej ustalonych skojarzeń nazwisk (albo je podważyć).
Praca nad listami katyńskimi była w znacznym stopniu ułatwiona dzięki wykorzystaniu fundamentalnego dzieła Jędrzeja Tucholskiego „Mord w Katyniu” (1991) oraz przygotowanego przez warszawki Ośrodek Karta pierwszego tomu Indeksu Represjonowanych „Rozstrzelani w Katyniu” (1995). Podczas analizy zawartości list Tarczyńskiego i Zorii udało mi się wykryć ponad 100 nowych skojarzeń nazwisk, podanych na liście AM, z nazwiskami, podanymi na listach wywozowych NKWD z Kozielska – tych skojarzeń nie ma w Indeksie Represjonowanych. Liczne pozostałe skojarzenia nazwisk były wykryte wcześniej – zostały one ustalone przez Jędrzeja Tucholskiego, przez badaczy z Ośrodka Karta i innych autorów.
Podsumowując wyniki mojej analizy, z 543 nazwisk „nieustalonych katyńczyków”, podanych na liście Zorii, pozostało na niej 17-20 nazwisk, natomiast dla 523-526 nazwisk z numerami AM udało się znaleźć odpowiednie skojarzenia z nazwiskami, podanymi na listach wywozowych NKWD z Kozielska. Z 230 nazwisk „nieustalonych katyńczyków”, podanych na liście Tarczyńskiego, pozostało na niej około 25-30 nazwisk, natomiast dla około 200 nazwisk też udało się znaleźć odpowiednie skojarzenia z listami NKWD. 14 z tych niewyjaśnionych nazwisk powtarza się w oby listach. W sumie na dwóch listach pozostało mniej niż 35-40 nazwisk, które są na liście AM i których nie ma na listach wywozowych NKWD. Na razie nie podaję tego krótkiego zbioru niewyjaśnionych nazwisk, ponieważ jestem w toku ich ostatecznego wnikliwego analizowania. Cześć z tych nazwisk może być tak zniekształcona przy zapisywaniu w języku niemieckim, że nie uda się znaleźć dla nich rosyjskich i polskich odpowiedników w listach NKWD i w Indeksie Represjonowanych. Niektóre z niewyjaśnionych nazwisk mogą odnosić się do jeńców, wywiezionych z Kozielska poza znanymi listami NKWD, jak o tym wspomina na początku swojego artykułu Marek Tarczyński (2000). A niektóre nazwiska mogą odpowiadać rozmaitym szczególnym przypadkom, podobnym do przytoczonych wyżej. Dlatego uważam, że w polskich mogiłach w Katyniu znajdują się szczątki oficerów TYLKO z obozu Kozielskiego. Hipoteza ta jest głównym wynikiem mojej pracy.
Mam zamiar wkrótce przedstawić pełne szczegółowe wyniki analizy w formie artykułu dla jednego z kolejnych numerów Zeszytów Katyńskich albo dla Wojskowego Przeglądu Historycznego. Zostaną tam też przytoczone wyniki statystycznych badań zbieżności różnych list – na podstawie podejścia, podobnego do przyjętego w bardzo ciekawych artykułach Ryszarda Wołągiewicza (1990), Jędrzeja Tucholskiego (1991) i Jacka Trznadla (1991), przy czym będą uwzględnione wszystkie etapy z Kozielska do Smoleńska-Katynia oraz będą wzięte pod uwagę nowe skojarzenia nazwisk z różnych list. Przede wszystkim, chodzi o porównanie kolejności numerów AM z poszczególnymi etapami z Kozielska, ten ważny temat został pominięty w niniejszym artykule, badania są w toku. Dodam tylko, że wykryte przeze mnie nowe skojarzenia nazwisk jeszcze bardziej wzmacniają wcześniej ustalony fakt, że zidentyfikowane w 1943 roku zwłoki oficerów często znajdowały się w grobach katyńskich w tej samej kolejności, w jakiej oficerów wywożono z Kozielska. Właśnie ten fakt, po raz pierwszy zauważony przez Jurija Zorię, otworzył drogę do przyznania przez ZSRR w 1990 roku odpowiedzialności NKWD za zbrodnię katyńską.
Bardzo dziękuję Ani Dzienkiewicz, Sławomirowi Frątczakowi, Zbigniewowi Gluzie, Ryszardowi Kalickiemu, Bożenie Łojek, Zdzisławowi Sawickiemu, Irenie Stebnickiej-Kalickiej, Siergiejowi Stryginowi za udostępnienie danych, za pomoc w ich analizowaniu oraz za pomoc w przygotowaniu niniejszego artykułu.
Charakterystyczne skojarzenia nazwisk, podanych na liście AM,
z nazwiskami, podanymi na listach wywozowych NKWD z Kozielska
Nazwiska z listy AM (po lewej stronie) pochodzą z dwóch list domniemanych „nieustalonych katyńczyków” – według Marka Tarczyńskiego (2000) i Jurija Zorii (1994).
Wykorzystane skróty i numeracja (w formie, przyjętej w Indeksie Represjonowanych):
AM – Amtliches Material zum Massenmord von Katyn, Berlin, 1943, spis zwłok z Katynia ekshumowanych przez Niemców w okresie od kwietnia do lipca 1943, układ niealfabetyczny, ale według kolejności ekshumacji i takaż numeracja.
N – Listy wywozowe NKWD według oryginalnego spisu rosyjskiego: pagina archiwalna (numer strony spisu) i numer pozycji na stronie.
T – Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, Warszawa, 1991; spis list wywozowych NKWD po rosyjsku – str. 593-718: tylko numer strony, numer pozycji jest ten sam co w źródle N.
ALEKSEWICZ Sigismund, AM 0376 = OLEKSIEWICZ Zygmunt, N 430/29, T 636.
BOCHANSKI Mafrizi, AM 0041 = WOCHANKA Maurycy, N 393/53, T 611.
BOKONIEWSKI Stanislaw, AM 3235 = POKONIEWSKI Stanisław, N 474/66, T659.
BRONDZINSKI Jerzy, AM 3908 = PRĄDZYŃSKI Jerzy, N 577/91, T 709.
BUDMER Wladislaw, AM 2876 = RUDNER Władysław, N 516/98, T679.
CHADT Andrzej, AM 3354 = HADT Andrzej, N 541/87, T 691.
CHOŁOWSKI Tadeusz, AM 2500 = CHEŁCHOWSKI Tadeusz, N 580/25, T 710.
CHUTLEWSKI Antoni, AM 2844 = CHITLERSKI Antoni, N 490/94, T 667.
CWYKIELSKI Maurycy, AM 0854 = ZWYKIELSKI Maurycy, N 550/71, T 696.
DARZECKI Ryszard, AM 2253 = DONIECKI Ryszard Roman, N 386/33, T 606.
DRUGAN Włodzimierz, AM 0501 = DŻUGAN Włodzimierz, N 418/12, T 627.
DUCZAK Tadeusz, AM 3926 = ŁUCZAK Tadeusz, N 574/3, T 707.
DYMCZYSZYN Erwin, AM 3556 = TYMCZYSZYN Erwin, N 524/48, T 683.
DZIERZYNSKI Kazmierz, AM 0286 = DZIERŻYŃSKI Kazimierz, N 408/56, T 620.
DZUDZIE Julian, AM 0682 = DUDZIC Julian, N 441/24, T 642.
FIJEWSKI Antoni, AM 3730 = TIJEWSKI Antoni, N 523/23, T 682.
FIREK Karol, AM 0567 = FIZEK Karol, N 419/51, T 628.
FRANCEWICZ Czeslaw Bernatowicz, AM 0174 =
BERNATOWICZ Czesław, s. Franciszka, N 468/54, T 656.
FUCHLIN Leonard, AM 2632 = TUCHLIN Leonard, N 557/90, T 699.
GABINSKI Josef, AM 3428 = GAPIŃSKI Józef, N 402/56, T 616.
GATKOWSKI Kazimierz, AM 0841 = GAŁKOWSKI Kazimierz, N 545/68, T 694.
GANUSIEWICZ Marian, AM 2251 = HANUSIEWICZ Marian, N 385/10, T 605.
GLEIGER Tadeusz, AM 0550 = HEGER Tadeusz, N 418/26, T 627.
GORYCKI, mjr., AM 1485 = GODYCKI-ĆWIRKO, major, N 447/57, T 645.
GRODI Wladislaw, AM 0401 = GRODŹ Władysław, N 584/7, T 712.
GROSZYŃSKI Stanisław, AM 2928 = KROCZYŃSKI Stanisław, N 499/84, T 671.
HERZOG Stefan, A 0254 = ALEKSANDRIN-HERZOG, N 468/63, T 657.
HOTOWSKI, AM 2366 = SOTOWSKI Stanisław, N 555/50, T 698.
JAROS Henryk, AM 3196 = JAROMA Henryk, N 484/88, T 664.
KARDAS Marian, AM 0621, AM 0728 = KARDASZ Marian, N 532/17, T 687.
KAWASIEWICZ Czesław, AM 3789 = KARASIEWICZ Czesław, N 576/52, T 708.
KIECINSKI Tadeusz, AM 0805 = KWIECIŃSKI Tadeusz, N 560/49, T 701.
KODZALKOWSKI Stanisław, AM 3429 = GOCZAŁKOWSKI Stanisław, N 401/43, T 616.
KORCZAK KOMAR Stanislaw, AM 3547 = KOMAR Stanisław, N 523/35, T 683.
KOWALEWSKI Witold, mjr, AM 2170 = KAROLEWSKI Witold, major, N 386/38, T 606.
KOZIOLEK Leopold, AM 0447 = KOŚCIOŁEK Leopold, N 408/65, T 621.
KUCZAK Wilhelm, AM 1836 = KICZAK Wilhelm, N 469/90, T 657.
KOZOWICZ Tadeusz, AM 3153 = KOCOWICZ Tadeusz, N 489/80, T 667.
KROBOWSKI Konstanty, AM 1418 = GRABOWSKI Konstanty, N 458/54, T 652.
KUCEL Stefan, AM 4095 = KUZIEL Stefan, N 378/40, T 601.
KULCZYŃSKI Kazimierz, AM 0858 = KULCZYCKI Kazimierz, N 551/97, T 697.
KUNCEWICZ Eugeniusz, AM 1128 = KUCEWICZ Eugeniusz, N 458/47, T 651.
LAUFER Adolf, AM 2475 = LEIFER Adolf, N 582/69, T 711.
LAWICKI Jerzy, AM 4024 = SAWICKI Jerzy, N 543/15, T 693.
LEOKIEWICZ Kazimierz, AM 0208 = LEŚKIEWICZ Kazimierz, N 574/16, T 708.
LUKASZEWICZ Ladislaw, AM 0076 = GĄSIOR Władysław s. Łukasza, N 367/24, T 595.
MAJER? Wladislaw, AM 3960 = MAJDA Władysław, N 534/83, T 688.
MARTUSZYK Roman, AM 3102 = MATUSIAK Roman, N 496/10, T 670.
MAYER Eugeniusz Romuald, AM 0061 = MAJER Eugeniusz, N 392/33, T 611.
MAŻTALERZ (?) Miedyslaw, AM 3180 = MASTALERZ Mieczysław, N 488/58, T 666.
MIRSAK Josef, AM 0538 = MYSSAK Józef, N 419/34, T 628.
MORAWSKI Tadeusz, AM 0523 = MURAWSKI Tadeusz, N 420/65, T 629.
MLODECKI Edmund Karol, AM 0430 = MOŁODECKI Edmund, N 409/66, T 621.
MORONSKI Witold, AM 0364 = MAROŃSKI Witalis, N 409/79, T 621.
MOSCICKI Vincenty, AM 1168 = MIŚCICKI Wincenty, N 495/89, T 669.
ODOBERSKI Józef, AM 1465 = DOBERSKI Józef, N 440/7, T 642.
OPODENKIEWICZ Pod., AM 0946 = SPODENKIEWICZ Tadeusz, N 559/43, T 701.
PAJCZEWSKI Stefan, AM 3581 = PARCZEWSKI Stefan, N 517/5, T 680.
PASEREK Henryk, AM 3496 = PISAREK Henryk, N 474/80, T 659.
PIETROWSKI Bronislaw, AM 4021 = PIOTROWSKI Feliks Bronisław, N 539/41, T 690.
PIETRZYKOWSKI Jan, AM 0887 = PIEŃCZYKOWSKI Jan, N 545/74, T 694.
PODLASKI Bazyli Zenobiusz, AM 3334 =
BAZYLCZYK-PODLASKI Zenobiusz, N 524/64, T 683.
PROBLEWSKI Kazimierz, AM 3560 = WRÓBLEWSKI Kazimierz, N 523/39, T 683.
PRUS Paweł, AM 0765 = BRUS Paweł, N 438/96, T 641.
PUCHALSKI Romuald, AM 2451 = SPYCHALSKI Romuald, N 557/94, T 699.
PUCKI Antoni, AM 1667 = TUCKI Antoni, N 497/15, T 670.
RADANSKI Andrzej, AM 3593 = RADWAŃSKI Andrzej, N 515/82, T 679.
ROCZYNSKI Janusz Hptm., AM 0802 = RACZYŃSKI Jan, kapitan, N 549/44, T 696.
SABATKOWSKI Piotr, AM 1752 = SOBOTKOWSKI Piotr, N 498/60, T 671.
SABNICKI Zygmunt, AM 0833 = SALNICKI Zygmunt Adam, N 373/36, T 598.
SANEK Marjusz, AM 2460 = SANOK Marian, N 545/71, T 694.
SCHWARZ Klemens, AM 2434 = SZWARC Klaudiusz, N 559/20, T 700.
SIENIECKI Albin, AM 1223 = ZIEMIECKI Albin, N 452/28, T 647.
SMULSK ..., AM 0380 = SMOLSKI Wacław Lech, N 584/10, T 712.
SMALOWSKI Jan, AM 2436 = ŚMIAŁOWSKI Jan, N 556/81, T 699.
SOBOCKI Josef, AM 4044 = SOBOCKI Józef, N 539/47, T 691.
SPAK Leszek, AM 4020 = SZPAK Stanisław Leszek, N 538/22, T 690.
STESLEWSKI Wladimir, AM 2397 = ŚCIŚLEWSKI Kazimierz, N 555/58, T 698.
SZKUTA Stanislaw, AM 2398 = SEKUŁA Stanisław, N 558/4, T 700.
SZOLKOWSKI Franciszek Ksawery, AM 3061 =
CZUŁKOWSKI Franciszek Ksawery, N 483/59, T 664.
SZRAMSKI Adam, AM 2275 = ŚRAMSKI Adam, N 386/43, T 606.
SZULMANN Jozef, AM 0987 = SCHULLMAN Józef, N 430/22, T 636.
SZYSZKOWSKI Tadeusz, AM 2160 = KRZYSZKOWSKI Tadeusz, N 374/77, T 599.
TABKO, AM 1187 = TABAKA Franciszek, N 465/81, T 654.
TITOWICZ Sohn Antoni, AM 1789 = ŁATUSZKO Antoni, s. Tytusa, N 468/62, T657.
URBAN Antoni, AM 0723 = WAWRZYNOWICZ Urban Antoni, N 472/25, T 658.
USINOWSKI Clemens, AM 3092 = PUZYNOWSKI Klemens, N 482/27, T 663.
WACLAW WLADYSLAW, AM 1511 =
KUPIDURA Władysław Wacław, N 438/90, T 641.
WACUL Stepan, AM 0179 = WOJCIUL Stefan, N 392/16, T 610.
WERNZIEHER Jakob, AM 0613 = WANCIER Jan Jakub, N 531/5, T 687.
ZALOBINSKI Adam, AM 0109 = ŻOŁOBIŃSKI Adam, N 467/30, T 656.
ZBOROWSKI Zdsislaw Stefan, AM 1552 = SKOROWSKI Zdzisław, N 455/89, T 650.
ZGIELSKI Roman Josef, AM 2437 = IGIELSKI Roman Józef, N 556/60, T 698.
ZIELIŃSKI Rudolf, AM 1749 = ŻELIŃSKI Rudolf Wacław, N 478/56, T 661.
ZLOTOLOWICZ Tadeusz, AM 0393 = SŁOTOŁOWICZ Tadeusz, N 580/22, T 710.
ZRINCZAK Jan, AM 1748 = ZWINCZAK Jan, N 478/58, T 661.
ZUCH Władysław, AM 0949 = ZYCH Stefan Władysław, N 561/81, T 701.
ZULOWSKI Zygmunt, AM 3384 = SUŁOWSKI Zygmunt, N 539/51, T 691.
ZWOROWSKI Wladysław, AM 2986 = SWOROWSKI Władysław, N 495/100, T 669.
Literatura i źródła.
Amtliches Material zum Massenmord von Katyn, Berlin, 1943.
Indeks Represjonowanych (wersja on-line).
Centrum informacji o obywatelach polskich represjonowanych w ZSRR.
Ośrodek KARTA, Warszawa:
http://www.indeks.karta.org.pl/default.htm
KATYŃ. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego.
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Warszawa, 2000.
Kola Andrzej, Prace archeologiczne-ekshumacyjne na cmentarzu oficerów polskich w Charkowie, w książce Charków, Katyń, Twer. W sześćdziesiątą rocznice zbrodni,
Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, 2001, str. 120-144.
Lebiediewa Natalia, KATYŃ: priestuplenije protiw czelowieczestwa, Moskwa, 1994.
Moszyński Adam, Lista Katyńska. Jeńcy obozów Kozielsk-Ostaszków-Starobielsk zaginieni w Rosji Sowieckiej, wyd. GRYF, Londyn, 1977 (trzecie wydanie).
Rozstrzelani w Katyniu.
Alfabetyczny spis 4410 jeńców polskich z Kozielska rozstrzelanych
w kwietniu-maju 1940, według źródeł sowieckich, polskich i niemieckich.
Indeks Represjonowanych, tom1. Ośrodek KARTA, Warszawa, 1995.
Tarczyński Marek,
Glossa do Kśięgi Cmentarnej Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu,
w książce Zbrodnia Katyńska po 60 latach. Polityka, nauka, moralność.
Zeszyty Katyńskie Nr 12, Warszawa 2000, str. 191-198.
Trznadel Jacek, Statystyczna metoda frekwencji w zastosowaniu do badania list ekshumacji Katyńskiej i tzw. list NKWD, WPH, 1991, nr 2, s. 339-340.
Tucholski Jędrzej, Mord w Katyniu, Warszawa, 1991.
Tucholski Jędrzej, Transporty śmierci ze Starobielska i Kozielska,
WPH, 1991, nr 1, s. 284-299.
Wodziński Marian, Pięć tygodni pracy na miejscu zbrodni,
W książce Zbrodnia Katyńska w świetle dokumentów, wyd. GRYF, Londyn, 1982 (wydanie dziesiąte, pierwsze wydanie – 1948), s. 157-188.
Wołągiewicz Ryszard, Między Kozielskiem a Katyniem, WPH, 1990, nr 1-2, s. 344-356.
Zoria Jurij, Droga do prawdy o Katyniu, w książce Rosja a Katyń, wyd. KARTA, Warszawa, 1994, s. 63-89.